نشریه زمین شناسی اقتصادی عضو کمیته بینالمللی اخلاق در انتشار (COPE) است و از آییننامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی میکند.
لینک عضویت نشریه در COPE
منشور اخلاق نشریه زمینشناسی اقتصادی، بر مبنای رهنمودهای ارائه شده توسط COPE طراحی شده است. از کلیه اعضای هیأت تحریریه، داوران و نویسندگان انتظار می رود این دستورالعمل را مطالعه کنند و در صورت مواجهه با مسائلی از قبیل سرقت ادبی، دستکاری استنادات و جعل داده در مقالات ارسالی یا منتشر شده، موضوع را با سردبیر نشریه آقای دکتر محمدحسن کریم پور از طریق پست الکترونیکی econg@um.ac.ir و یا تماس با ناشر از طریق fumpress@um.ac.ir مطرح کنند تا طبق فلوچارتهای COPE به موضوع رسیدگی شود.
وظایف و مسئولیت های دبیران (سردبیر و اعضای هیأت تحریریه)
- دبیران باید محتوای مقالات ارسالی را بررسی کنند و در صورت انطباق با حوزه کاری نشریه و بر اساس شناختی که از داوران دارند، داورانی متخصص در زمینه موضوع مقاله پیشنهاد دهند.
- سردبیر نشریه مسئول اتخاذ تصمیم نهایی جهت پذیرش یا رد مقالات ارسالی بر اساس نظرات داوران و اعضای هیأت تحریریه، توجه به اعتبار علمی و اهمیت مقاله برای محققان و خوانندگان، در نظر گرفتن مسائل مربوط به حق کپی برداری، سرقت علمی و غیره هستند.
- دبیران باید اقدامات لازم جهت حفظ محرمانه بودن هویت داوران و نویسندگان انجام دهند.
- دبیران باید از بررسی مقالاتی که در آن هرگونه تضاد منافعی وجود دارد، خودداری نمایند و مدیریت این مقالات را به یکی دیگر از اعضای هیات تحریریه بسپارند.
- دبیران (به ویژه سردبیر) باید رفتارهای غیراخلاقی در خصوص مقاله ارسالی یا مقاله منتشر شده را بررسی کرده و اقدامات لازم را انجام دهند. هرگونه گزارش از رفتار غیراخلاقی، حتی اگر سالها پس از انتشار مقاله کشف شود، مورد بررسی قرار دهند.
- دبیران هنگام مواجهه با موارد مشکوک به سوء رفتار، طبق فلوچارتهای کمیته بینالمللی اخلاق (COPE) پیش خواهند رفت. اگر در مقالات، رفتار غیر اخلاقی به خوبی مستدل باشد، باید پاسخی مناسب مانند تصحیح، پس گرفتن، ابراز نگرانی یا یادداشتی دیگر در نشریه منتشر شود.
- دبیران نباید هیچگونه اطلاعاتی درمورد مقالات ارسالی، تا قبل از انتشار آن در اختیار کسی قرار دهند.
- دبیران نباید از اطلاعات مقالات ارسالی که هنوز منتشر نشده، بدون رضایت کتبی نویسنده برای اهداف تحقیقاتی خود استفاده کنند.
- دبیران باید به تمام مقالات ارسال شده به نشریه، توجه منصفانه داشته باشند و مقالات را صرفاً از لحاظ شایستگی علمی و بدون طرفداری یا کینهتوزی شخصی یا در نظر گرفتن ملیت، جنسیت، مذهب و مسائل قومی، نژادی و سیاسی و یا وابستگی سازمانی نویسنده(گان)، مورد بررسی قرار دهند. تصمیمات مربوط به پذیرش و چاپ مقالات، نباید تحت تأثیر سیاستهای دولتها یا سازمانهای دیگر خارج از خود نشریه باشد.
- سردبیر در پذیرش مقالات برای چاپ و تعیین زمان انتشار آنها اختیار تام دارد.
https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf
وظایف و مسئولیت های داوران
- داوران باید نظراتی ارائه دهند که دبیران را در امر تصمیمگیری در خصوص انتشار یا عدم انتشار مقالات ارسالی کمک کنند.
- داوران باید محرمانه بودن مقالاتی که برای ارزیابی به آنها ارسال شده است را حفظ کنند.
- داوران باید از ارزیابی مقالاتی که از دید آنها مشمول تضاد منافع اعم از منافع مشترک مالی، سازمانی، شخصی و یا هرگونه ارتباط دیگر با شرکتها، نهادها یا افراد مرتبط با مقالات است، امتناع کنند و موضوع را فوراً به سردبیر نشریه اعلام کنند تا مقاله برای داوران جایگزین ارسال شود.
- داورانی که احساس میکنند صلاحیت بررسی مقاله اختصاصیافته را ندارند یا قادر به انجام ارزیابی در مهلت مقرر نیستند، باید به سردبیر نشریه اطلاع داده و انصراف خود را از داوری مقاله اعلام کنند و اگر داور یا داوران متخصص دیگری را میشناسند، آنها را از طریق ایمیل یا بخش ارسال نظرات برای سردبیر در سایت نشریه پیشنهاد دهند.
- داوران نباید در خصوص مقاله با شخصی غیر از سردبیر بحث و گفتگو کنند. همچنین نباید اطلاعات مقاله را بدون اجازه، جایی مطرح کنند. این امر در مورد مقالاتی که داور از بررسی داوری انصراف میدهد نیز صدق میکند.
- داوران موظفند اطلاعات مقاله ارسالی برای ارزیابی را محرمانه تلقی کنند و از آنها در جهت منافع شخصی خود استفاده نکنند.
- داوران باید مقالات را به طور عینی، منصفانه و حرفهای ارزیابی کنند.
- داوران باید از سوگیریهای شخصی در نظرات و ارزیابیهای خود پرهیز کنند و نظرات خود را به وضوح و مستدل بیان کنند. داوران باید نقدهای مستدل و منصفانهای ارائه دهند تا به نویسندگان در بهبود مقاله کمک کنند.
- داوران موظفند منابعی را که نویسنده به آنها ارجاع نداده، شناسایی و بررسی نمایند. هرگونه نتیجهگیری یا بحثی که پیش از این مطرح شده باشد باید همراه با منبع ذکر شود.
- داوران موظفند در صورت مشاهده هرگونه شباهت یا همپوشانی بین اثر ارسالی و مقالهای دیگر مراتب را به سردبیر اطلاع دهند.
https://publicationethics.org/resources/guidelines/cope-ethical-guidelines-peer-reviewers
وظایف و مسئولیت های نویسندگان
- نویسندگان باید اطمینان داشته باشند که مقاله ارسالی آنها قبلاً در جای دیگری منتشر نشده باشد (مگر در قالب چکیده، بخشی از سخنرانی منتشرشده، کنفرانس یا پایاننامه) و یا در حال حاضر در نشریه دیگری در دست بررسی نیست.
- از نویسندگان تقاضا میشود مقاله را با جزئیات و منابع کافی ارسال کنند تا سایر پژوهشگران امکان تکرار پژوهش را داشته باشند.
- ممکن است از نویسندگان خواسته شود که دادههای خام مطالعه خود را همراه با مقاله برای بررسی و ویراستاری ارائه دهند و باید آماده باشند تا در صورت امکان، دادهها را در دسترس عموم قرار دهند.
- نویسنده مسئول مقاله، مسئولیت اطمینان از تأیید مقاله توسط تمام نویسندگان را بر عهده دارد.
- فقط افرادی که معیارهای نویسندگی را دارند باید به عنوان نویسنده در مقاله ذکر شوند؛ زیرا باید توانایی بر عهده گرفتن محتوای ارائه شده را داشته باشند.
- همه نویسندگان باید چک لیست ارسال مقاله را قبل از ارسال به دقت مطالعه کنند.
- نویسندگان باید در اولین مرحله (با ارائه فرم تعارض منافع در زمان ارسال مقاله)، هرگونه تضاد منافعی را که ممکن است به تأثیر بر نتایج یا تفسیر آنها منجر شود، افشا کنند.
- نویسندگان متعهد هستند که فقط آثار کاملاً اصلی و عاری از هرگونه سرقت ادبی را ارسال کنند. به نویسندگان پیشنهاد میشود با نرمافزارهای تشخیص سرقت علمی، مقالات خود را مشابهتیابی کنند.
- اگر کار شامل مواد شیمیایی، روشها یا تجهیزاتی باشد که در استفاده از آنها خطرات غیرعادی وجود داشته باشد، نویسندگان باید این موارد را به وضوح در مقاله اعلام کنند.
- نویسندگان باید اعلام کنند که رضایت آگاهانه برای آزمایش از عوامل انسانی (در صورت نیاز) اخذ شده است. حقوق حریم خصوصی عوامل انسانی باید همیشه رعایت شود.
- زمان ارسال مقاله برای بازنگری، نویسندگان باید به طور کامل به تمام نظرات داوران پاسخ دهند و در مهلت تعیین شده، مقاله را بازبینی و فایل مقاله اصلاح شده و فایل پاسخ به داوران را از طریق سایت نشریه ارسال کنند.
- نویسندگان باید به افراد یا سازمانهایی که از آنها حمایت مالی کرده یا در شکلگیری پژوهش آن تأثیرگذار بودهاند، اشاره کرده و در بخش "قدردانی" در انتهای مقاله از آنها قدردانی کنند.
- شرط ارسال مقاله برای نشریه این است که نویسنده اجازه ویرایش مقاله برای خوانا شدن را بدهد.
- همه نویسندگان باید موافقت کنند که به نویسنده مسئول اجازه دهند به عنوان شخص مکاتبهکننده با دفتر نشریه در تماس بوده و اصلاحات لازم را انجام دهد.
- تحت مجوز دسترسی آزاد، حق مؤلف برای نویسندگان محفوظ خواهد بود؛ اما به دیگران اجازه بارگیری، اشتراکگذاری، نسخهبرداری یا استفاده مجدد اثر را در صورتی که بهدرستی به آن استناد شود را میدهند.
- اگر نویسندهای متوجه اشتباه یا بیدقتی مهمی در مقاله منتشرشده خود شود، مؤظف است مراتب را به سرعت به سردبیر نشریه اطلاع دهد، نسبت به اصلاح آن اقدام و یا مقاله را بازپس گیرد.
- نویسندگان باید بدانند که همه مقالات ارسالی به نشریه زمین شناسی اقتصادی با نرمافزارهای تشخیص سرقت علمی بررسی میشوند و سرقت علمی نقض جدی اخلاق نشر است و در همه مصداقهای آن رفتاری غیر اخلاقی و غیرقابل قبول است.
https://publicationethics.org/files/Internationalstandards_authors_forwebsite_11_Nov_2011.pdf
وظایف و مسئولیت های ناشر
- دانشگاه فردوسی مشهد، بهعنوان ناشر نشریه زمین شناسی اقتصادی، متعهد است اطمینان حاصل کند که تصمیمگیری در خصوص مقالات ارسالی، صرفاً بر اساس داوری حرفهای صورت میگیرد و تحت تأثیر هیچگونه منافع تجاری نیست.
- ناشر موظف است با حفظ آرشیو دیجیتال خود، دسترسی دائمی به محتوای مقالات منتشرشده را تضمین کند.
- ناشر بر رعایت اخلاق انتشار توسط سردبیر، اعضای هیأت تحریریه، داوران، نویسندگان و خوانندگان نظارت میکند.
- ناشر به کمک سردبیران همواره باید اقدامات معقولی را برای شناسایی و جلوگیری از انتشار مقالاتی که در آن تخلفات تحقیقاتی رخ داده است، انجام دهند و تحت هیچ شرایطی چنین رفتار نادرستی را تشویق نکنند و آگاهانه اجازه وقوع چنین تخلفی را ندهند.
- ناشر همواره موارد مربوط به سوءرفتارهای علمی از قبیل انتشار دادههای جعلی یا سرقت علمی را بررسی میکند و تمایل به انجام اقدامات لازم شامل انتشار اصلاحیه، شفافسازی و یا پس گرفتن مقاله در صورت نیاز دارد.
- مدل کسب و کار ناشر: دانشگاه فردوسی مشهد، با پرداخت بودجه تعریفشده برای هر شماره چاپ شده از نشریه (با توجه به رتبه نشریه در ارزیابی سالانهای که در پرتال نشریات علمی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری اعلام میشود)، هزینههای مربوطه شامل راهاندازی و نگهداری زیرساخت نشریه، فرایند بررسی، داوری، ویراستاری، صفحهآرایی و حفظ آرشیو مقالات، را تأمین میکند.
https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_publishersFINAL_1_0.pdf
نقض اخلاق نشر
اعضای هیأت تحریریه نشریه زمین شناسی اقتصادی یادآور می شوند که سرقت علمی در هریک از مصداقهای آن امری غیرقابل قبول است:
- سرقت ادبی: سرقت ادبی عبارت است از استفاده از ایدهها و بخشهای اصلی دیگران (بدون ذکر منبع) به گونهای که تصور شود متعلق به خود شخص است. کپی کردن حتی یک جمله از مقالات شخص دیگر و حتی مقالاتی که خودتان قبلاً منتشر کردهاید بدون استناد مناسب، از نظر نشریه زمین شناسی اقتصادی، سرقت ادبی محسوب میشود. همه مقالات تحت بررسی یا منتشر شده در این نشریه، با نرمافزارهای تشخیص سرقت ادبی مانند iThenticate مشابهتیابی میشوند. لذا سرقت ادبی، نقض جدی اخلاق نشر است.
- ارسال همزمان: باید اطمینان داشته باشید که مقاله ارسالی شما قبلاً در هیچ جا و به هیچ زبان دیگری منتشر نشده و به طور همزمان به نشریات دیگر ارسال نشوند.
- انتشارات تکراری: انتشار تکراری زمانی اتفاق میافتد که دو یا چند مقاله بدون ارجاع دهی مناسب، از فرضیه، دادهها و نتایج کاملاً یکسانی استفاده کنند.
- انتشارات زائد: منظور از انتشارات زائد، تقسیم نامناسب اطلاعات یک مطالعه به چندین مقاله است که اغلب در اثر تمایل فرد به تکمیل رزومه تحصیلی اتفاق میافتد.
- جعل دادهها: جعل داده به این معناست که محقق واقعاً مطالعه را انجام نداده است؛ بلکه دادهها و نتایجی غیر واقعی و ساختگی را ارائه داده است و یا اینکه آزمایش را انجام داده اما دادهها یا نتایج پژوهش را حذف، دستکاری و یا تغییر داده است.
- دستکاری استناد: دستکاری استناد به معنای استنادهای بیش از حد در مقاله ارسالی است که به محتوای علمی مقاله کمک نمیکند و صرفاً بهمنظور افزایش استناد به کار یک نویسنده خاص یا مقالات منتشر شده در یک نشریه خاص انجام شده است. این کار به ارائه نادرست اهمیت کار یا نشریه خاصی که به آن اشاره میشود، منجر شده و بنابراین نوعی سوءرفتار علمی محسوب میشود.
- مشارکت یا انتساب نامناسب نویسنده: همه نویسندگان فهرست شده، باید سهم قابلتوجهی در انجام پژوهش ارائه شده در مقاله داشته باشند و همه ادعاهای آن را تأیید کرده باشند.
رسیدگی به پرونده های تخلف
اعضای هیأت تحریریه نشریه زمین شناسی اقتصادی اقدامات لازم را برای بررسی مقالات ورودی در مورد اصالت، قابلیت اطمینان اطلاعات ارائه شده و استفاده صحیح از استنادات و ارجاعات انجام میدهند و سیاستهای زیر را در صورت شناسایی سرقت علمی در هر یک از مقالات ارسال شده به نشریه اعمال نموده و متناسب با آن اقدامات لازم خواهد نمود. اگر هر یک از رفتارهای غیر اخلاقی توسط هیأت تحریریه نشریه و یا توسط یکی از داوران تشخیص داده شود، اولین اقدام این است که سردبیر را با ارائه نسخههایی از مطالب مربوطه و پیشنویس نامهای به نویسنده مسئول مقاله و درخواست توضیح مناسب و بدون قضاوت در مورد آن مطلع نمایند. اگر تخلف از شدت کمتری برخوردار باشد، سردبیر طبق توصیه کمیته اخلاق انتشار، توبیخ نامهای به نویسنده ارسال میکند و سیاستهای انتشار نشریه زمین شناسی اقتصادی را یادآوری میکند. اگر مقاله منتشر شده باشد، سردبیر میتواند از نویسنده درخواست کند برای تصحیح سابقه، یک عذرخواهی در نشریه چاپ کند. در صورتی که توضیحات نویسنده غیرقابل قبول باشد و به نظر برسد رفتار غیراخلاقی جدی صورت گرفته است، موضوع از طریق هیأت تحریریه به کمیته نشر ارجاع داده میشود. پس از بررسی، کمیته تصمیم خواهد گرفت که آیا پرونده به اندازه کافی جدی هست که ممنوعیت ارسالهای بعدی را تضمین کند.
تحریمها: در مواردی که تخلف شدید باشد، موضوع به سازمان مربوطه نویسنده اطلاع داده میشود و نویسندگان به مدت پنج سال اجازه ارسال مقاله به نشریه زمین شناسی اقتصادی را نخواهند داشت.
