بررسی شرایط نهشت، محیط رسوبی و تعیین زایش افق بوکسیتی در کانسارهای مندان و ده نو، منطقه دهدشت، استان کهگیلویه و بویر احمد با استفاده از مطالعات کانی شناختی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا زراسوندی
• هوشنگ پورکاسب
• عادل ساکی
• سمیه سلامب اللهی

شهید چمران اهواز

10.22067/econg.v3i1.11424

چکیده

کانسارهای بوکسیت مندان و ده نو در فاصله 40 کیلومتری شمال‌شرقی شهرستان دهدشت در استان کهگیلویه و بویر احمد قرار دارند. بوکسیت این ناحیه به لحاظ زمانی مربوط به کرتاسه است و از دیدگاه ساختاری، در زون زاگرس چین‌خورده ساده قرار دارد. افق بوکسیتی بین دو سازند سروک و ایلام واقع گردیده است. هدف از این تحقیق، بررسی کانی‌شناسی، روابط بافتی، تعیین شرایط نهشت کانیهای بوکسیتی و ارتباط آن با منشا این کانسارها است. در این زمینه، مطالعات آزمایشگاهی شامل بررسی ویژگی‌ای بافتی و ترکیب کانی‌شناسی این افق با استفاده از مقاطع نازک و صیقلی و نتایج آنالیز پراش پرتو X (XRD) مدنظر قرار گرفت. کانسار مندان از طبقات بوکسیتی متوالی مختلف تشکیل شده است: از پایین (قاعده) به‌سمت بالا شامل بوکست سفید، خاکستری، سیاه، پیزولیتی و قرمز و زرد می‌باشد. در کانسار ده نو این توالی با عدم نهشت بوکسیت‌های سیاه و خاکستری تکرار می‌گردد. بوهمیت، دیاسپور، کائولینیت و کلسیت از کانیهای اصلی هر دو سکانس بوکسیتی (مندان و ده نو) می‌باشد. بافت شاخص هر دو کانسار، در لایه‌های مختلف بوکسیتی عبارتند از اوولیتی- پیزولیتی، اوئیدی- اسفروئیدی، پیزولیتی، پلیتومورفیک و شکل دروغین است. با توجه به حضور بوهمیت به‌عنوان شاخص‌ترین کانی غنی از Al در محیط فرسایشی و ناپیوستگیهای رسوبی چنین به نظر می‌رسد که زایش این کانسارها شدیداً تحت تأثیر فرسایش و ناپیوستگی صورت گرفته در سنومانین- تورنین در زاگرس است. وجود خرده‌های آواری در پیزولیت‌ها و اوئیدها شواهدی از انتقال را نیز نشان می‌دهد که بیانگر تشکیل اولیه بوکسیت به‌صورت برجا و سپس در اثر فرسایش به‌صورت تخریبی وارد حوضه رسوبی شده و بوکسیت کارستی را تشکیل داده است. با توجه به مطالعات میکروسکپی و نتایج XRD، در افق بوکسیتی مندان دو رخساره کانیایی تشخیص داده شد، که در شرایط محیطی متفاوت تشکیل شده‌اند 1) رخساره اکسیدان که شامل کانیهای بوهمیت، دیاسپور، هماتیت و کائولینیت است. 2) رخساره احیایی که شامل پیریت، کلریت و دیاسپور است. نبود افق بوکسیتی خاکستری و سیاه در کانسار ده نو، مبین وجود فقط یک محیط اکسیدان در این منطقه است.

کلیدواژه‌ها

• بوکسیت
• کارست
• بوهمیت
• زاگرس
• مندان
• ده نو

20.1001.1.20087306.1390.3.1.1.5

---

مراجع

[1]Bardossy G.Karst bauxite, “Bauxite Deposites on carbonate Rock”s. Developments in Economic Geology,14.Elsevier,.(1982).,441pp.

[2] Bogatyrev, B.A., Zhukov V.V., Tsekhovsky Yu.G., “Formation Condition and Regularities of Large and Superlarge Bauxite Deposits”. Lithology and Mineral Resources ,44. (2009).,135-151.

[3] Zarasvandi A.,Charchi A., Carranza E.J.M., “Karst bauxite deposits in the Zagros Mountain Belt ,Iran “.Ore Geology Reviews 34,( 2008).,521-532.

[4] بدری ع.، چرچی ع.،" پی جویی آنومالی های بوکسیت در استان خوزستان ومناطق مجاور"،. دانشگاه شهید چمران اهواز- معاونت پژوهشی، شماره طرح 327(1379،. 147 صفحه.

[5] زراسوندی ع.،" بررسی زمین شناسی، ژئوشیمی اندیسهای بوکسیتی کرتاسه در استان کهگیلویه بویر احمد"،. دانشگاه شهید چمران اهواز- معاونت پژوهشی، شماره طرح 628، (1387) 97 صفحه.

[6] Alavi M., “Regional StratigrapHy of The Zagros Fold Thrust Belt of Iran And Its Proforland And Evolution”. American Journal of Scence ,304. (2004),1-20.

[7] درویش زاده ع.،"زمین شناسی ایران، چینه شناسی، تکتونیک، دگرگونی و ماگماتیسم"، انتشارات امیرکبیرتهران، (1385)346 صفحه.

[8] نصیب پور ح.،" ژئوشیمی و ژنز کانسار بوکسیت هنگام (جنوب فیروز آباد)"،. پایان نامه، دانشگاه شیراز، (1379) 191 صفحه.

[9] Luskou M., Economou-Eliopulos M., “The role of microorganism on the mineralogical and geochemical characteristics of the Paranssos-Ghiona bauxite deposits, Greece., Journal of Geochmical Exploration 93. (2007).,67-77.

[10] رحیم پور بناب ح.، اسماعیلی د.،"پتروگرافی و ژنز کانسار بوکسیت جاجرم"،. مجله علوم دانشگاه تهران، جلد سی و سوم، شماره یک، (1386) ص 107-123.

[11]Mutakyahwa M.K.D., Kingura J.R.I., Murma A,H., “Geology and geochemistry of bauxite deposits lushoto District, Usambara Mountazania”. Journal of African Earth Siences 36 (2003) 357-369.

[12] شهریاری م.، "ذخایر بوکسیت کارستی (با بستر کربناته)"،. جهاد دانشگاهی دانشکده فنی دانشگاه تهران. (1365) 226 صفحه.

[13] حجازی ا.، زراسوندی ع.، زمانیان ح.،" شناسایی سنگ مادر ژئوشیمی کانساربوکسیت سرفاریاب"،. پایان نامه- دانشگاه آزاد اسلامی خرم آباد،(1387).ص 176 .

[14] Luskou M.Economou-Eliopulos M., “The role of microorganism on the mineralogical and geochemical characteristics of the Paranssos-Ghiona bauxite deposits, Greece”. Journal of Geochmical Exploration 93. (2007).,67-77.

[15] Bardossy G.Karst bauxite, “Bauxite Deposites on carbonate Rocks”. Developments in Economic Geology,14.Elsevier,.(1982).,441pp.

[16] زراسوندی ع.،" بررسی زمین شناسی، ژئوشیمی اندیسهای بوکسیتی کرتاسه در استان کهگیلویه بویر احمد"،. دانشگاه شهید چمران اهواز- معاونت پژوهشی، شماره طرح 628، (1387). 97 صفحه.

[17]Bardossy G., Aleva g.Y., “Lataritic bauxite, Akadema, Kiado, Bodapest”. (1990),646.

[18] Mutakyahwa M.K.D., Kingura ,J.R.I.Murma ,A,H., “Geology and geochemistry of bauxite deposits lushoto District,Usambara Mountazania”.Journal of African Earth Siences 36.(2003).,357-369.

[19]Valeton I., “Bauxite-Development in soil science”,Vol. 1,Elsevier,Amesterdam, (1972) 22 gp.

[20] شهریاری، م.، "ذخایر بوکسیت کارستی (با بستر کربناته) "،. جهاد دانشگاهی دانشکده فنی دانشگاه تهران. (1365) 226 صفحه.

[21] کریم پور م.، سعادت س.، "زمین شناسی اقتصادی کاربردی"، دانشگاه فردوسی مشهد (1381)ص 235.

[22] Dangig.A." Kaolinization of Bauxite : a study in the Valsenca Bauxite area. Yugoslavia. I.Alteration of matrix." Clays and Clay Minerals.vol.33.No.6, (1985).,517-524.

[23] Temur S., Kansun G., "Geology and petrography of the Masatdagi diasporic bauxites, Alanya, Antalya turkey ",Journal of Asian Earth sciences 27 (2006). 512-522.