باتولیت گرانیتوئیدی صاحب، شمال کردستان؛ شواهدی از ماگماتیسم کرتاسه-پالئوسن در پهنه سنندج-سیرجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین ‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 گروه علوم زمین، دانشگاه ووهان، ووهان، چین

3 دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، کدپستی ۶۶۷۳۱-۴۵۱۳۷، ایران

4 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

باتولیت گرانیتوئیدی صاحب در شمال استان کردستان و از دیدگاه تقسیم‌­بندی ساختاری ایران، در پهنه دگرگونی‌-‌ماگمایی سنندج-سیرجان قرار دارد. این باتولیت متشکل از چندین فاز نفوذی با ترکیب کوارتزمونزودیوریت، کوارتزمونزونیت و مونزوگرانیت است. یک دسته دایک­‌های دیابازی نیز باتولیت صاحب را قطع کرده‌­اند. بر اساس بررسی‌های پتروگرافی باتولیت گرانیتوئیدی صاحب از کانی­‌های اصلی ارتوکلاز، پلاژیوکلاز، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت، با نسبت­‌های مختلف تشکیل‌شده است. بافت­­‌های شاخص در این باتولیت گرانولار، پوئی­‌کیلیتیک و میرمکیتی هستند. ویژگی‌های کانی­‌شناسی باتولیت گرانیتوئیدی صاحب قابل‌مقایسه با گرانیتوئیدهای I-type است. بر اساس نتایج سن­‌سنجی U-Pb زیرکن از بخش­‌های مختلف باتولیت گرانیتوئیدی صاحب، سن­‌های 56/0‌± ‌03/62 تا 9/0‌±‌ 9/58 میلیون سال برای نمونه­‌های کوارتزمونزونیت، سن 3/1 ±  9/67 میلیون سال برای نمونه کوارتزمونزودیوریت و سن 56/0‌±‌‌10/61 میلیون سال  برای نمونه مونزوگرانیت به‌دست آمد. به‌طور‌کلی سن­‌های به‌دست آمده از این باتولیت گرانیتوئیدی بیانگر آن است که تشکیل باتولیت صاحب در زمان پالئوسن و مربوط به اشکوب­‌های دانین، سالاندین و تانشین است که به داخل واحدهای قدیمی‌­تر در منطقه تزریق‌شده است. علاوه‌بر این، سن­‌های به‌دست آمده از این باتولیت نشان‌دهنده آن است که باتولیت صاحب در طی یک فاز ماگمایی تشکیل‌نشده است و چندین فاز ماگمایی در زمان‌­های مختلف به داخل پوسته تزریق شده‌­اند و این باتولیت بزرگ را در زمان کرتاسه-‌پالئوسن تشکیل داده‌­اند. ظهور توده­‌های گرانیتوئیدی با سن کرتاسه-‌پالئوسن مربوط به آخرین مراحل ماگماتیسم مرتبط با فرورانش در پهنه سنندج-‌سیرجان هستند.

کلیدواژه‌ها


Abdollahi, F., Nabatian, Gh., Honarmand, M. and Ebrahimi, M., 2018. Geology and petrography of Saheb granitoid intrusive bodies, north of Saqez. The 36th National and the 3rd International Geosciences Congress, Geological Survey of Iran, Tehran, Iran. (in Persian)
Agard, P.H., Omrani, J., Jolivet, L., Whitechurch, H. and Vrielynck, B., 2011. Zagros orogeny: a subduction-dominated process. Geological Magazine, 148(5–6): 692–725.
Aghanabati, A., 2005. Geology of Iran. Geological Survey of Iran, Tehran, 586 pp. (in Persian)
Ahadnejad, V., Valizadeh, M.V., Deevsalar, R. and Rezaei-Kahkhaei, M., 2011. Age and geotectonic position of the Malayer granitoids: implication for plutonism in the Sanandaj-Sirjan zone, W Iran. Neues Jahrbuch für Geologie und Palaontologie, 261(1): 61–75.
Alavi, M., 1994. Tectonics of the Zagros Orogenic belt of Iran; new data and interpretations. Tectonophysics, 299(3): 211–238.
Alavi, M., 2004. Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution. American Journal of Science, 304(1): 1–20.
Alavi, M. and Amidi, M., 1976. Geological map of Takab, scale 1: 250000. Geological Survey of Iran. (in Persian)
Arian, M.A., Emamalipour, A. and Amini, M., 2011. Petrology and geochemistry of granitic mass and those metamorphic hallow in north-east of Saghez. Quarterly Journal of The Earth, 6(19): 65–80. (in Persian)
Arvin, M., Pan, Y., Dargahi, S., Malekizadeh, A. and Babaei, A., 2007. Petrochemistry of the Siah-Kuh granitoid stock southwest of Kerman, Iran: implications for initiation of Neotethys subduction. Journal of Asian Earth Sciences, 30(3–4): 474–489.
Azizi, H., Tanaka, T., Asahara, Y., Mehrabi, B. and Chung, S.L., 2011. Geochronological and geochemical constraints on the petrogenesis of high-K granite from the Suffiabad area, Sanandaj-Sirjan Zone, NW Iran.  Geochemistry, 71‌(4): 363–376.
 
Baharifar, A.A., Bellon, H., Pique, A. and Moein-Vaziri, H., 2004. The crystalline complexes of Hamadan (Sanandaj-Sirjan zone, western Iran): metasedimentary Mesozoic sequences affected by late Cretaceous tectono-metamorphic and plutonic events. Comptes Rendus Geoscience, 336(16):1443–1452.
Berberian, M. and King, G.C.P., 1981. Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, 18(2): 210–265.
Dana, K., 2009. Investigation of geological, mineralogical and geochemical properties of Saheb skarn. M.Sc. Thesis, Tabriz University, Tabriz, Iran, 155 pp. (in Persian)
Eftekharnezhad, J., 1977. Geological map of Mahabad, scale 1: 250000. Geological Survey of Iran. (in Persian)
 Elyasi, E. and Ahangari, M., 2015. Petrology and geochemistry of felsic to mafic plutonic rocks from the Saheb, West Iran. Iranian Journal of Geology, 9(33): 15–30. (in Persian)
Gansser A., 1981. The Geodynamic History of the Himalaya. In: H.K. Gupta and F.M. Delany (Editors), Zagros Hindu Kush Himalaya Geodynamic Evolution, Vol. 3, Geodynamic Series. American Geophysical Union, Washington DC, pp. 111–121.
Ghalamghash, J., Nedelec, A., Bellon, H., Vosoughi-Abedini, M. and Bouchez, J.L., 2009. The Urumieh plutonic complex (NW Iran): record of the geodynamic evolution of the Sanandaj-Sirjan zone during cretaceous times - Part I: petrogenesis and K/Ar dating. Journal Asian Earth Sciences, 35(5): 401–415.
Ghalamghash, J., Vousoughi Abedini, M., Bellon, H., Emami, M.H., Pourmafi, M. and Rashid, H., 2003. K/Ar age dating of the Oshnavieh plutonic complex. Scientific Quarterly Geosciences Journal, 11(47–48): 16–27. (in Persian)
Ghasemi, A. and Talbot, C.J., 2006. A new tectonic scenario for the Sanandaj-Sirjan Zone (Iran). Journal of Asian Earth Sciences, 26(6): 683–693.
Hanchar, J.M. and Miller, C.F., 1993. Zircon zonation patterns as revealed cathodoluminescence and backscattered electron images: implications for interpretation of complex crustal histories. Chemical Geology, 110(1–3): 1–13.
Hariri, A., 2004. Geological map of Saqez, scale 1: 100000. Geological Survey of Iran. (in Persian)
Hassanzadeh, J., Stockli, D.F., Horton, B.K., Axen, G.J., Stockli, L.D., Grove, M., Schmitt, A.K. and Walker, J.D., 2008. U–Pb zircon geochronology of late Neoproterozoic–Early Cambrian granitoids in Iran: implications for paleogeography, magmatism, and exhumation history of Iranian basement. Tectonophysics, 451(1–4): 71–96.
Jafari, A., Fazlnia, A. and Jamei, S., 2018. Geochemistry, petrology and geodynamic setting of the Urumieh plutonic complex, Sanandaj–Sirjan zone, NW Iran: New implication for Arabian and Central Iranian plate collision. Journal of African Earth Sciences, 139‌(1): 421–439.
Kholghi, M.H. and Vossoughi Abedini, M., 2008. Petrogenesis, geodynamics and radiometric age dating of Safakhaneh mass, Northwest of Iran. Scientific Quarterly Journal, Geosciences, 17(66): 24–39. (in Persian)
Kholghi khosraghi, M.H., 1999. Geological map of Chapan, scale 1: 100000. Geological Survey of Iran. (in Persian)
Liu, Y., Gao, S., Hu, Z., Gao, C., Zong, K. and Wang, D., 2010a. Continental and oceanic crust recycling-induced melt-peridotite interactions in the Trans-North China orogen: U-Pb dating, Hf isotopes and trace elements in zircons from mantle xenoliths. Journal of Petrology, 51(1–2): 537–571.
Liu, Y.S., Hu, Z.C., Zong, K.Q., Gao, C.G., Gao, S., Xu, J.A. and Chen, H.H., 2010b. Reappraisement and refinement of zircon U-Pb isotope and trace element analyses by LA-ICP-MS. Chinese Science Bulletin, 55(15):1535–1546.
Mahmoudi, S., Corfu, F., Masoudi, F., Mehrabi, B. and Mohajjel, M., 2011. U-Pb dating and emplacement history of granitoid plutons in the northern Sanandaj-Sirjan Zone, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 41(3): 238–249.
Malekzadeh Shafarodi, A. and Karimpour, M,H., 2011. Zircon U-Pb dating of Maherabad porphyry copper-gold prospect area: evidence for a late Eocene porphyry-related metallogenic epoch in east of Iran. Journal of Economic Geology, 3(1): 41–60. (in Persian with English abstract)
Masoodi, F., Mahmoodi, Sh., Mohajel, M. and Mehrabi, B., 2012. Dating of Arak –Borujerd granitoid intrusions in northern Sanandaj –Sirjan using U-Pb. Journal of Science Kharazmi University, 9(2): 437–446 pp. (in Persian)
Mazhari, S.A, Amini, S., Ghalamghash, J. and Bea, F. 2011. The origin of mafic rocks in the Naqadeh intrusive complex, Sanandaj-Sirjan Zone, NW Iran. Arabian Journal of Geosciences, 4(7–8): 1207–1214.
Mazhari, S.A, Bea, F., Amini, S., Ghalamghash, J., molina, J.F., Montero, P., Scarrow, J.H. and Williams, I.S. 2009. The Eocene bimodal Piranshahr massif of the Sanandaj-Sirjan Zone, NW Iran: a marker of the end of the collision in the Zagros orogeny. Journal of the Geological Society, 166(1): 53–69.
Mohajjel, M., Fergusson, C.L. and Sahandi, M.R., 2003. Cretaceous–Tertiary convergence and continental collision, Sanandaj–Sirjan Zone, western Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 21(4): 397–412.
Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187.
Zandi, Z., jafarirad, A., Gourabjeripour, A. and Lotfi, M., 2018. Mineralization, Mineralogy and Geochemistry of Saheb Fe-Cu Deposit of Saqqez (Kurdestan), NW Iran. Open Journal of Geology, 8(5): 514–528.
Zarasvandi, A., Rezaei, M., Tashi, M., Fereydouni, Z. and Saed, M., 2019. Comparison of geochemistry and porphyry copper mineralization efficiency in granitoids of the Sanandaj-Sirjan and Urumieh-Dokhtar zones; using rare earth elements geochemistry. Journal of Economic Geology, 11(1): 1–32. (in Persian wtith English abstract)
CAPTCHA Image