2024-03-29T13:21:19Z
https://econg.um.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4865
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
زمین شناسی، کانی سازی، شیمی کانی ها، شیمی و منشأ محلول کانه دار در ناحیه معدنی سرب و روی ایرانکوه، جنوب اصفهان
محمد حسن
کریم پور
آزاده
ملکزاده شفارودی
عباس
اسمعیلی سویری
سعید
شعبانی
جولین
الاز
چارلز
استرن
ناحیه معدنی ایرانکوه در جنوب اصفهان و در کمربند متالوژنی ملایر- اصفهان در زون سنندج- سیرجان واقع شده است. بر اساس شواهد زمین شناسی، آلتراسیون، شکل و بافت کانی سازی و مجموعه کانیایی، کانی سازی سرب و روی از نوع می سی سی پی است. زمین شناسی منطقه شامل سیلتستون و شیل ژوراسیک و انواع مختلف واحدهای کربناته کرتاسه است. کانی سازی کنترل ساختاری دارد و در سنگ میزبان کربناته (دولستون و سنگ آهک) و کمتر سنگهای آواری به شکل اپی ژنتیک تشکیل شده است. کانهزایی به شکلهای برشی، رگهچه ای، پرکننده فضای خالی، لکه ای، پراکنده و جانشینی (در سنگ میزبان کربناته) دیده می شود. مجموعه کانیایی شامل اسفالریت غنی از آهن، گالن، کمی پیریت همراه با باطلههای دولومیت غنی از آهن، آنکریت، بیتومن، کلسیت ± کوارتز ± باریت است. همبستگی مثبتی بین نقره و آنتیموان در گالن دیده می شود. نسبت Sb/Bi در کانی گالن بیش از 20 است که شاخصه کانسارهای دما پایین است. دمای تشکیل ایرانکوه (170 تا 260 درجه سانتیگراد) از کانسارهای تیپیک می سی سی پی امریکا (80 تا 120 درجه سانتیگراد) بالاتر است. بر اساس مقایسه ایرانکوه با ذخایر امریکا، دمای تشکیل کانسار رابطه مستقیم با مقدار آهن و رابطه ای معکوسی با مقدار کادمیوم اسفالریت دارد. مقدار آهن در اسفالریت های منطقه به بیش از 5 درصد رسیده و مقدار کادمیوم کمتر از 2000 گرم در تن است. همچنین دولومیتهای هیدروترمالی در سنگ میزبان کربناته غنی از آهن هستند و در برخی نقاط آنکریت تشکیل شده است که نشاندهنده محلولی هیدروترمالی غنی از آهن است. در سنگ میزبان آواری، عمده آهن محلول کانه دار با گوگرد واکنش داده و پیریت را تشکیل داده است. در این قسمتها دولومیت ها کم آهن هستند. شاخصه های کانی شناختی، دمایی و ماهیت غنی از آهن محلول کانه دار منطقه ایرانکوه میتواند بهعنوان الگویی برای اکتشاف این نوع کانسارها در ایران و دنیا مدنظر قرار گیرد.
کانه زایی
شیمی کانی
محلول غنی از آهن
ایرانکوه
اصفهان
2017
10
23
267
294
https://econg.um.ac.ir/article_32627_9a1182c1a55aa15f4bdb9f57c18afdf5.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
مرور کلی بر کاربرد روش های پیشرفته هوش محاسباتی در اکتشاف منابع معدنی
حبیب اله
بازدار
هادی
فتاحی
فریدون
قدیمی
علوم زمین بهطور عمومی و اکتشاف منابع معدنی بهخصوص، بهدلیل پیچیدگیهایی که دارد و نیز عوامل تأثیرگذار و دخیل در آن، همواره جزو علومی بوده است که احاطه بر تمام ویژگیهای آن یا ناممکن بوده و یا بسیار مشکل است. بهدلیل دشواربودن اندازهگیری دقیق مؤلفهها و مرزبندی آنها، در چند سال اخیر سعی شده است برای رفع این نوع مشکلها و مسائل، از روشهای جدید مانند روشهای پیشرفته هوش محاسباتی استفاده شود که توانایی بالایی در بسیاری از زمینه های محاسباتی دارند. با توجه به تنوع کارهای تحقیقاتی انجامشده در این زمینه و نبود مقاله مروری جامع، انجام این کار پژوهشی ضروری است. هدف از نگارش این مقاله، مروری جامع بر کاربرد انواع روشهای پیشرفته هوش محاسباتی در حیطه اکتشاف منابع معدنی و ایجاد منبع مطالعاتی جامع برای پژوهشگران علاقه مند به این زمینه است. نتایج این تحقیقات همگی نشان می دهند، روشهای پیشرفته هوش محاسباتی در مقایسه با سایر روشها در بررسی اکتشاف منابع معدنی، کارآمدتر، سریعتر، دقیقتر و مقرون به صرفهتر هستند.
روش های پیشرفته هوش محاسباتی
اکتشاف
منابع معدنی
مدل سازی
2017
10
23
509
544
https://econg.um.ac.ir/article_32605_498868e964a4e585d039a6d38885796f.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
بررسی های زمین شیمیایی، زمین فیزیکی و مطالعات سیالات درگیر در محدوده اکتشافی ظفرقند (شمال خاور استان اصفهان، ایران)
زهرا
اعلمی نیا
هاشم
باقری
مریم
صالحی
منطقه اکتشافی مورد بررسی در بخش میانی کمان آتشفشانی- ماگمایی ارومیه- دختر و در فاصله 7 کیلومتری باختر ظفرقند، شمالخاور اصفهان قرار دارد. در این منطقه، مجموعه سنگ های آتشفشانی با سن ائوسن بالایی و نفوذی با سن الیگوسن پایینی و جوانتر رخنمون دارند. سنگ های آتشفشانی شامل داسیت، ریوداسیت و آندزیت و سنگ های نفوذی شامل دیوریت، کوارتزدیوریت و میکرودیوریت هستند. هاله های دگرسانی از فیلیک، پتاسیک، پروپلیتیک، سیلیسی و آرژیلیک تشکیل شده است. بررسی های زمین شیمیایی انجامشده، حضور عناصر مس و مولیبدن را در ارتباط با توده های نفوذی دیوریتی نشان می دهند. هاله های زمین شیمیایی عناصر گرانبهای طلا و نقره نیز از الگوی توزیع هاله های مس پیروی می کنند. عناصر آرسنیک و آنتیموان در فاصله دورتری ناهنجاری نشان می دهند. به نظر میرسد ناهنجاری های مشاهده شده در منطقه اکتشافی ظفرقند، منطقه بندی مشابه با کانسارهای پورفیری و اپی ترمال مرتبط باآن دارند. بررسی های زمین فیزیکی عمق توده دیوریتی را بیشتر در جنوب خاور منطقه نشان داده است. کانی سازی اولیه سولفیدی در نزدیک توده های دیوریت و کوارتز دیوریت و در سنگ دیواره داسیتی گسترشیافته است. بررسیهای سیالات درگیر انجامشده بر روی رگه های کوارتزی نوع I و II، دو نوع سیال با دو ویژگی متفاوت نشان می دهد که با پیش بینی الگو های زمین شیمیایی عناصر بررسیشده همخوانی دارد. سیال کانیساز همراه با کمپلکس های کلریدی (نوع I) با دمای 328 تا 550 درجه سانتی گراد و شوری 32 تا 43 درصد، منشأ ماگمایی دارد و سبب کانیسازی مس- مولیبدن در منطقه شده است؛ در حالیکه سیال نوع II با دمای 123 تا 391 درجه سانتیگراد و شوری 15/1 تا 16/5 درصد با رخداد جوشش و اختلاط با آب های جوی و سردشدگی سبب تشکیل ناهنجاری های عناصر گرانبها شده است. عمده کانی سازی سولفیدی با سیال نوع I همراه بوده و در جنوب خاور منطقه در نزدیکی توده دیوریتی تشکیل شده است. در نهایت، با تلفیق نتایج بهدست آمده جنوبخاور منطقه جهت بررسیهای بیشتر اکتشافی و حفاری توصیه میشود.
سیالات درگیر
داده های زمین شیمیایی
ظفرقند
کمان آتشفشانی- ماگمایی ارومیه- دختر
2017
10
23
295
312
https://econg.um.ac.ir/article_32651_91641ff6f0c50a50a1b71795a7085619.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
ژئوشیمی و پتروژنز توده نفوذی فشارک (شمال خاور شهر اصفهان)
علی
کنعانیان
فاطمه
قهرمانی
فاطمه
سرجوقیان
جمشید
احمدیان
کاظم
کاظمی
توده نفوذی فشارک با سن احتمالی الیگومیوسن، بخش کوچکی از نوار ماگمایی ارومیه- دختر شمرده می شود و شامل دو فاز تزریق گرانودیوریتی و کوارتز دیوریتی است که ترکیب گرانودیوریتی در برخی نواحی به ترکیب گرانیت و تونالیت متمایل شده است. این سنگها شامل برونبومهای نسبتاً فراوان کوارتز دیوریتی و کوارتز مونزودیوریتی است. این توده نفوذی دارای کانی های اصلی کوارتز، فلدسپار، بیوتیت، آمفیبول و پیروکسن با بافت گرانولار است؛ در صورتی که در برونبومها دارای ترکیب کانی شناسی مشابه با توده نفوذی است، ولی بافت میکروگرانولار نشان می دهد. نمودار عناصر کمیاب خاکی عادیسازی شده به کندریت همراه با افزایش میزان Ba و کاهش جزئی Sr با افزایش Rb، بیانگر نقش تفریق فلدسپار در تحولات ماگمایی است. نمودارهای تمایزکننده محیط زمینساختی همراه با غنیشدگی از عناصر ناسازگار LILE و LREE نسبت به عناصر HFSE و HREE و آنومالی منفی عناصر Nb، Ti و Eu نمایانگر شکلگیری این سنگها در مناطق مرتبط با فرورانش در حاشیه فعال قارهای است. نمودارهای تعیین کننده منشأ سنگها بیانگر نقش گسترده پوسته قارهای آمفیبولیتی در شکلگیری توده نفوذی فشارک است.
توده نفوذی
پتروژنز
محیط زمین ساختی
فشارک
اصفهان
ارومیه- دختر
2017
10
23
313
334
https://econg.um.ac.ir/article_32666_18d07133a6a2fd04505a3f71966a3120.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
تلفیق داده های زمین شناسی، کانی سازی، ژئوشیمی و مغناطیس سنجی در کانسار آهن آپاتیت دار ده زمان، استان خراسان رضوی
حسین
حاجی میرزاجان
آزاده
ملکزاده شفارودی
محمد رضا
حیدریان شهری
سید مسعود
همام
کانسار آهن ده زمان در جنوبغربی استان خراسان رضوی و در شمالشرقی زون زمینساختی کاشمر- کرمان واقع شده است. زمین شناسی منطقه شامل واحدهای رسوبی- آتشفشانی دگرگونشده و توده های نفوذی گرانیتی به سن پرکامبرین بالایی- کامبرین زیرین است. کانهزایی آهن آپاتیت دار به شکل رگه های مگنتیت± اسپکیولاریت در بخش مرکزی و مگنتیت- اسپکیولاریت در بخش شرقی در سنگ میزبان متاریولیت تا متاریوداسیت تشکیل شده است. کانی های اولیه شامل مگنتیت، اسپکیولاریت، آپاتیت و جزیی کالکوپیریت و کانیهای ثانویه مالاکیت و هماتیت است. کلریتی شدن، کربناتی شدن، سیلیسی شدن و بیوتیتی شدن مهمترین آلتراسیون های همراه با رگه ها هستند. عیار آهن بین 56 تا 67 درصد و مقدار FeO بین 29/0 تا 13/20 درصد متغیر است. مقدار FeO رابطه معکوس با اسپکیولاریت در کانسنگ دارد. همچنین مقادیر قابل توجه عناصر نادر خاکی بهویژه عناصر LREE در کانسنگ دیده می شود؛ بهطوریکه مقدار کل عناصر نادر خاکی اغلب بیش از 100 گرم در تن بوده و به 4827 گرم در تن نیز می رسد. سنگ میزبان، کانی شناسی، ساخت و بافت، آلتراسیون و ژئوشیمی این بخش از کانسار ده زمان شبیه به ذخایر آهن نوع کایروناست.
اختلاف قابل توجه پذیرفتاری مغناطیسی رگه های آهن آپاتیت دار ( SI5-10×5000 تا SI3-10×2000) و سنگ میزبان آتشفشانی (صفر تا SI 5-10× 70) باعث شده است تا روش مغناطیس سنجی و تلفیق آن با داده های زمین شناسی و کانی سازی بهترین روش برای اکتشاف آهن و عناصر نادر خاکی همراه با آن در منطقه باشد. تغییرات شدت کل میدان مغناطیسی در بخش مرکزی و شرقی بهترتیب 8981 گاما و 15592 گاماست. نقشه RTP قسمت شرقی نشان دهنده وجود ناهنجاری با روند تقریباً شمالی- جنوبی است که گسترش عرضی آن در عمق به بیش از 20 متر می رسد. نقشه های فراسو می رساند که عمق منبع ایجادکننده ناهنجاری (کانیسازی مکنتیت) تا بیش از 50 متر ادامه دارد. در مرکز این زون بهدلیل افزایش میزان اسپکیولاریت در رگه ها، ناهنجاری مغناطیسی پاسخ مناسبی ندارد. بر پایه ناهنجاریهای مغناطیسی، زمینشناسی، کانیسازی و شیب رگه ها در سطح تعداد 4 نقطه حفاری برای بخش شرقی پیشنهاد شد. ناهنجاری مغناطیسی در پنجره مرکزی دارای روند شرقی- غربی با عرض کم (حدود 25 متر) است و انطباق خوبی با رخنمونهای سطحی دارد. عمق کانی زایی بخش شرقی این زون تا بیش از 50 متر ادامه دارد. حرکت گسلهای راستگرد در قسمت میانی این منطقه باعث نبود کانه زایی و نبود پیوستگی ناهنجاری مغناطیسی شده است. بر پایه ناهنجاری های مغناطیسی و شیب رگهها در سطح، دو نقطه حفاری برای بخش مرکزی پیشنهاد شد.
متاریولیت تا متاریوداسیت
مگنتیت ± اسپکیولاریت
عناصر نادر خاکی
مغناطیس سنجی
ده زمان
2017
10
23
335
356
https://econg.um.ac.ir/article_32672_08eb71426b40c9e4007c4bc04c6872ca.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
ارائه روشی بر مبنای پهنه بندی فازی و تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس جهت انتخاب مناطق امیدبخش مس پورفیری در منطقه فلززایی شرق معدن مس سرچشمه
شکوه
ریاحی
نادر
فتحیان پور
سیدحسن
طباطبایی
اولویتبندی و انتخاب بهترین منطقه برای تمرکز و ادامه عملیات اکتشافی، بهگونهای که نتیجه بهدست آمده قابل اطمینان و با خطرپذیری کمتر باشد، یکی از مهمترین چالشها در اکتشاف مواد معدنی است. بدینمنظور سعی می شود از روشهای اکتشافی هوشمند و کارآمدتر برای شناسایی مناطق مستعد کانی سازی استفاده شود. در این بررسی از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره تاپسیس و منطق فازی برای پهنهبندی، با استفاده از لایههای اکتشافی دورسنجی، زمینشناسی، ژئوشیمیایی، ژئوفیزیکی و ساختاری بهعنوان معیارها و نشانههای کانیسازی مس پورفیری در محدوده معدن مس سرچشمه که شامل مناطق شناختهشده کانیسازی از این نوع است، استفاده شده است. اعتبارسنجی نهایی نشاندهنده برتری محدوده کانسار درهزار است که معدن شناختهشده مس پورفیری به حساب میآید و سایر مناطق نیز بر اساس اهمیت اکتشافی اولویتبندی و مناطق جدیدی از دیدگاه توانایی کانیزایی مس پورفیری نیز معرفی شدهاند
اکتشاف مواد معدنی
منطق فازی
روش تاپسیس
کانی سازی مس پورفیری
مناطق امیدبخش
2017
10
23
357
374
https://econg.um.ac.ir/article_32692_fe79ac79422b8a4fe2408bd3cabccd77.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
فرآیندهای پتروژنتیکی، شرایط تبلور و ماهیت ماگماتیسم لمپروفیرهای اسپسارتیتی کالک آلکالن الیگوسن زیرین منطقه کال کافی (شرق انارک، استان اصفهان)
قدرت
ترابی
غلام حسین
نظری
دایکها و استوکهای لمپروفیری الیگوسن در منطقه کالکافی (ایران مرکزی، غرب بلوک یزد)، سنگهای ولکانیک ائوسن و سایر واحدهای قدیمیتر همچون سنگ آهکهای کرتاسه را قطع کردهاند. این لمپروفیرها دارای فنوکریستهای هورنبلند (مگنزیوهاستینگزیت)، پیروکسن (دیوپسید) و پلاژیوکلاز (لابرادوریت تا بیتونیت) در یک ماتریکس دانه ریز تا دانه متوسط شامل همان کانیها و آپاتیت، مگنتیت، اپیدوت و کلریت هستند. زونینگ نوسانی فنوکریستهای کلینوپیروکسن و گستره تدریجی مقادیر Al2O3 (34/1 تا 49/5 درصد وزنی) و TiO2 (37/0 تا 83/0 درصد وزنی) آنها، بیانگر تبلور این کانیها در حین صعود، همراه با تغییرات فشار است. با توجه به نتایج بررسیهای پتروگرافی، نوع و ترکیب شیمیایی کانیهای سازنده این لمپروفیرها، میتوان آنها را اسپسارتیتهای کالکآلکالن نامید. نتایج آنالیز عناصر کمیاب فنوکریستهای آمفیبول، پیروکسن و پلاژیوکلاز با استفاده از دستگاه LA-ICP-MS نشان میدهد که آمفیبولها بیشترین و پلاژیوکلازها کمترین مقدار عناصر نادر خاکی را دارند. ترموبارومتری آمفیبول وپیروکسنهای موجود در لمپروفیرهای کالکافی بهترتیب دمای میانگین 886 و 1150 درجه سانتیگراد و فشار 5/1تا 0/3 و 2 تا 5 کیلوبار را نشان میدهند. فشارهای بهدست آمده اعماق 7 تا 17 کیلومتر را برای تبلور کلینوپیروکسنها و 6 تا 11 کیلومتر را برای تبلور آمفیبولها مشخص میکنند. دمای تعادل زوج کانی همزیست آمفیبول – پلاژیوکلاز بهطور متوسط 860 درجه سانتیگراد بهدست آمده است. ویژگیهای ژئوشیمیایی کانیهای سازنده لمپروفیرهای کالکافی نشان میدهد که ماگمای سازنده این سنگها در محیط تکتونوماگمایی مرتبط با فرورانش ایجادشده و محصول ذوب یک اسپینل لرزولیت گوشته لیتوسفری بوده است.
اسپسارتیت
لمپروفیر
کالکآلکالن
الیگوسن
کالکافی
ایران مرکزی
2017
10
23
375
395
https://econg.um.ac.ir/article_32743_2964b87f6b29844d2be5840c0d2e3bcb.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
ژئوشیمی و کانی شناسی گدازه های بازیک زئولیت دار محدوده بومهن- رودهن، شرق تهران
امیر علی
طباخ شعبانی
مرتضی
دلاوری کوشان
مهسا
حاجی عبدالرحیم خباز
شمالشرق تهران در محدوده بومهن و رودهن سنگهایی با ترکیب الیوین بازالت در بین سازند کرج برونزد دارند که در حفرات و شکستگیهای آن کانیهای زئولیت فیبریشکل تشکیل شده است. بنابراین سن این سنگها، ائوسن میانی تا بالایی در نظر گرفته میشود. این سنگها دارای بافتهای هیالو میکرولیتی پورفیری و گلومروپورفیری هستند که درشتبلورهای آن را پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و الیوین ایدنگسیتیشده تشکیل میدهد. نتایج آنالیز الکترون میکروپروب فنوکریستهای پلاژیوکلاز ترکیب لابرادوریت تا بیتوونیت و پیروکسن ترکیب اوژیت- دیوپسید را نشان میدهد. دمای تبلور پیروکسنها بین 1150 تا 1250درجه سانتیگراد و فشار تبلور بین 3 تا 8 کیلوبار تخمین زده میشود .این سنگها در نمودارهای تعیین دسته ماگمایی در دسته آلکالن و در نمودارهای تعیین محیط تکتونوماگمایی در جایگاه بازالتهای کمان قارهای قرار میگیرند. نمودار عنکبوتی عناصر کمیاب که نسبت به گوشته اولیه بههنجار شده، غنیشدگی عناصر LILE همچون K و Rb و تهیشدگی عناصر HFSE همچون Nb و Hf را نشان میدهند. غنیشدگی از LILE و تهیشدگی از HFSE از ویژگیهای مذابهای کمان های آتشفشانی است. همچنین مشابهت الگوی نمودار عنکبوتی این سنگها با آندزیتهای بازالتی آند نشانه ماگماتیسم زونهای فرورانشی است. علاوه بر این، ترکیب شیمیایی پیروکسنها نیز مشابه پیروکسنهای محیط کمان آتشفشانی است.
الیوین بازالت
آلکالن
کمان ماگمایی
بومهن- رودهن
البرز مرکزی
2017
10
23
397
418
https://econg.um.ac.ir/article_32771_ccd4155529bba2975c6f4d29ea8c7c29.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
زمین شیمی و خاستگاه کانسار سنگ آهن- خاک سرخ مأمونیه، استان مرکزی
مرضیه
محبوبیان فرد
فرهاد
احیاء
امید
جاوریانی
کانیسازی آهن در کانسار سنگ آهن- خاک سرخ مأمونیه، در توف ها، گدازههای تراکیتی- تراکی آندزیتی و سنگهای آذرآواری به سن پلیوسن رخ داده است. بر اساس بررسیهای صحرایی و کانیشناسی، کانسنگ شامل کانه اصلی هماتیت به همراه سیلیکای ریزبلور فراوان بهصورت لایهها و میان لایههای ظریف در ضخامت های مختلف و رنگهای متنوع است. با توجه به پایین بودن میزان Cr و Zr و بالا بودن میزان V، Zn و Sr در کانسار مأمونیه، میتوان نتیجه گرفت که این کانسار مرتبط با فعالیت های آتشفشانی زیردریایی است. دادههای زمین شیمیایی شامل الگوهای REE عادیسازی شده با کندریت بهخوبی نشان میدهد که محلول های گرمابی بستر دریا محتملترین منبع محلول های کانیساز هستند. نمودار مجموع عناصر (Cu+ Co+ Ni) در مقابلREE ∑ در کانسار مأمونیه نیز بیانکننده نقش محلولهای گرمابی مناطق عمیق دریا در ته نشست کانسنگ است. الگوهای REE عادی سازی شده با کندریت، غنیشدگی LREE نسبت به HREE، بی هنجاری مثبت Eu و بی هنجاری منفی Ce، بیانگر این است که منبع آهن در کانسار مأمونیه از پوسته اقیانوسی بوده است. بر اساس شواهد موجود می توان دریافت که کانسار مأمونیه در اثر شستهشدن آهن و سیلیکا از سنگ های آتشفشانی زیردریایی بهوسیله محلولهای گرمابی در زون فرورانش و تهنشست لایه ای تشکیل شده است.
هماتیت
سیلیکا
عناصر نادرخاکی
سیالات گرمابی
2017
10
23
419
438
https://econg.um.ac.ir/article_32794_42b5ecceb7eadb208a2752f662c0ed53.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
سنگ نگاری، شیمیکانی ها و ژئوشیمی سنگ های آتشفشانی پسا افیولیتی در منطقه راتوک (جنوب گزیک، شرق ایران)
زهرا
واحدی طبس
سید سعید
محمدی
محمد حسین
زرین کوب
در 60 کیلومتری جنوب گزیک در شرق استان خراسان جنوبی و در بخش شمالی زمین درز سیستان، برون زدهایی از سنگ های آتشفشانی با ترکیب حدواسط (الیگومیوسن) و بازیک (پلیوکواترنر) بر روی واحدهای مجموعه افیولیتی وجود دارد. بر اساس نتایج تجزیه ریزکاو الکترونی، ترکیب کلینوپیروکسن موجود در الیوین بازالت از نوع دیوپسید و الیوین از نوع کریزولیت باMg# بین 81 تا 82 درصد تعیین شد. داده های ژئوشیمیایی نمونه های سنگ کل بیانگر کالک آلکالن بودن آندزیت ها و ماهیت آلکالن گدازه های بازالتی است. الگوی عناصر کمیاب گدازه ها به ویژه برای آندزیت ها، غنی شدگی عناصر Ba، K، Cs،Sr وTh ، تهی شدگی عناصر P، Nb، Ti و غنی شدگی LREE نسبت به HREE را نشان می دهد. همچنین نتایج آنالیز نقطه ای کانی کلینوپیروکسن در واحد سنگی الیوین بازالت، دسته ماگمایی آلکالن و محیط زمینساختی درون صفحه ای را برای این سنگ ها تأیید میکند. دما- فشارسنجی کلینوپیروکسن در الیوین بازالت ها، دمای حدود 1200 درجه سانتی گراد را برای فشار 6 تا 10 کیلوبار مشخص کرده است.
کلینوپیروکسن
آندزیت
آلکالی بازالت
راتوک، زمین درز سیستان
2017
10
23
439
461
https://econg.um.ac.ir/article_32815_278fb6988a6e59e28efc2be9f5790142.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
شواهد ریزساختاری و ژئوشیمیایی در تعیین منشأ کانسار آهن گل گهر
شهریار
محمودی
عذرا
محمودی
بهزاد
مهرابی
کانسار آهن گلگهر در 55 کیلومتری جنوبغرب شهرستان سیرجان، در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. این کانسار توسط مجموعهای از سنگهای دگرگونی و آذرین شامل انواع شیست، گنیس، آمفیبولیت، مرمر و گرانیتهای میلونیتی در برگرفته شده است. بررسیهای انجامشده قبلی نشان میدهد، فرآیندهای آذرین رخدادهای دگرگونی در تشکیل و جایگزینی این کانسار مؤثر بوده است. ولی اتفاق نظر در این زمینه وجود ندارد. بررسیهای ریزساختاری، بررسیهای ژئوشیمیایی ترکیب سنگهای میزبان، کانیسازی و همچنین تجزیههای شیمیایی نقطهای انجامشده در این پژوهش، بیانگر تأثیر فرآیندهای اسکارنزایی بهعنوان عامل اصلی در تشکیل کانسار آهن گلگهر است. همچنین بررسیهای ریزساختاری انجامشده، نشان میدهد که مجموعه سنگی گلگهر تحت تأثیر حداقل سه فاز دگرشکلی و دگرگونی متوالی واقع شده است. این بررسیها نشان میدهد که کانسار آهن گل گهر طی دو مرحله جایگزینشده است. در مرحله اول، طی یکی از فازهای دگرگونی ناحیهای پیشرونده قبل از نفوذ تودههای گرانیتی تشکیل شده که بهعنوان مگنتیت نوع یک معرفیشده است و بخش دوم کانسار با توجه به روندهای موازی موجود در کانسار با پهنه برشی و ویژگیهای فابریکی نشان میدهد که مگنیت نوع دو، بخشی از کانسار است که طی اسکارن زایی همزمان با دگرگونی دینامیکی ایجادشده توسط پهنه برشی بعد از جایگزینی توده آذرین و احتمالاً در اثر تحرک و تمرکز دوباره کانسار آهن اولیه جایگزین شده است.
دگرگونی سنندج سیرجان
کانسار گل گهر
ریزساختار
آهن اسکارنی
2017
10
23
463
481
https://econg.um.ac.ir/article_32834_9450f363806606fd99d0f5d39954f725.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
ساخت و بافت های دیاژنزی و پس از دیاژنز در معدن فلوئوریت کمرپشت (شرق استان مازندران): تبیین و تفسیرهای زایشی
فائزه
نبی لو
بهنام
شفیعی بافتی
آرش
امینی
معدن کمرپشت واقع در جنوب شرقی دوآب در استان مازندران بهصورت چینهکران در سنگهای کربناته بخش بالایی سازند الیکا (تریاس میانی) میزبان شده است. مشاهدات صحرایی نشان داد که بخش های با قابلیت معدنکاری اقتصادی در افق های کربناته سازند الیکا دارای فلوئوریت، باریت و گالن بوده که غالباً در شکستگی های واقع در مناطق گسله و حفرات کارستی رخ داده اند. فلوئوریت های دانه درشت و شکل دار با رنگ های متنوع، حضور قابل ملاحظه باریت به شکل توده ای و رگه ای، گالن فراوان و تماس نزدیک بین زون های کانی سازی در کربنات های میزبان کانسار (سازند الیکا) و شیل های زغالی پیریت دار (قاعده سازند شمشک) بهصورت گسله یا به شکل میان لایه از ویژگی های بارز زمین شناسی معدن کمرپشت است. فلوئوریت به شکل توده های منقطع، اما متراکم و حجیم با/یا بدون همراهی گالن اغلب حفرات و فضاهای خالی بین قطعات برشی سنگ آهک دولومیتی پرکرده است و کمتر به شکل دانه پراکنده، رگهچه های ظریف و ژئود رخداده است. باریت بهصورت تجمعات توده ای و حجیم در حفرات انحلالی و کارستی و همچنین رگه هایی رخداده است که ساخت های شعاعی، برشی و گورخری را شامل می شوند. گالن بهصورت رگهچه ای و برشی با اندازه ذرات متوسط تا درشت با یا بدون فلوئوریت در سنگ میزبان اغلب دولومیتی و سیلیسی و همچنین غالباً بهصورت رگه- رگهچه ای در درون و یا در حاشیه باریت های توده ای رخ داده است. ساخت ها و بافت های دیده شده در بررسی حاضر نشان داد که کانی سازی فلوئوریت وکانه های همراه در دو مرحله همزاد با دیاژنز و بعد از دیاژنز رخ داده اند. بر پایه این بررسی، کانسنگ های دارای بافت های دانه پراکنده، استیلولایتی، ژئودی و ریز رگهچه ای بهعنوان ساخت و بافت های اولیه کانی سازی و همزاد با دیاژنز تفسیر شده اند؛ در حالیکه ساخت های شکافه پُرکن مانند رگه ای و برشی با بافت های جانشینی، شبکه ای و گورخری که عمده ساخت و بافت های کانی سازی را در معدن کمرپشت شکل داده اند، پس از دیاژنز بهدست آمدهاند. بازپویایی کانه های دیاژنتیک در نتیجه عملکرد محلول های گرمابی ناشی از کوهزاد سیمرین و افزایش انحلال پذیری و دولومیتی و سیلیسیشدن سنگ میزبان احتمالاً فرآیندهای اصلی مسؤول در کانی سازی اپی ژنتیک معدن کمرپشت بودهاند.
معدن کمرپشت
فلوئوریت
سازند الیکا
مازندران
2017
10
23
483
507
https://econg.um.ac.ir/article_32849_2afc538b5044a55aef5eae57d75b0782.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
بررسی کانی شناسی و ژئوشیمی نهشته های بورات در پلایای شهربابک (خاتونآباد و رباط– مروست) در جنوب و جنوب غربی استان کرمان
عاطفه
قائدی
عباس
مرادیان
حمید
احمدی پور
در بخشهایی از جنوب غرب استان کرمان، مثل خاتون آباد در شرق شهربابک و کفه رباط- مروست در غرب شهرستان شهربابک، نهشتههایی از کانیهای بورات دیده می شود که غالباً در فروافتادگیهای زون سنندج- سیرجان، در زیر قشر نازکی از خاک و بهصورت نودول دیده می شوند. بررسیهای صحرایی نشان می دهد که در مناطق مورد بررسی، کفه های حاوی بورات ها بهوسیله آبراهه هایی تغذیه می شوند که از سنگهای دگرگونی زون سنندج- سیرجان، آمیزههای نائین- بافت و سنگهای آذرین کمربند ماگمایی ارومیه- دختر سرچشمه می گیرند و این سنگها می توانند منشأ احتمالی بور در این نهشته ها باشند. نتایج بررسیهای کانی شناسی بهروش XRD نشان داد کانیهای بوراته منطقه بیشتر از نوع هیدراته است و شامل یولکسیت، بوراکس، گووریت، ساسولیت، اینیوئیت هستند. داده های ژئوشیمیایی، نشاندهنده فراوانی عنصر بور (B) در این پلایاست. همبستگی خوب بین عناصر بور و کلسیم نشاندهنده تشکیل کانیهای بوراته کلسیم دار در مناطق مورد بررسی است.
پلایای شهر بابک
بورات
یولکسیت
ساسولیت
XRD
ICP- AES
2017
10
23
545
559
https://econg.um.ac.ir/article_32887_57c3faa3ef136c586e3d208e6eea70d3.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
زمین شناسی، کانی شناسی و ویژگی های سیال کانسنگ ساز سامانه رگه ای طلادار مسجد داغی، شمال غرب ایران
سوسن
ابراهیمی
سعید
علیرضایی
یوانمینگ
پن
بهزاد
محمدی
ذخیره طلای مسجدداغی در 35 کیلومتری شرق جلفا و در زون ماگمایی البرز- آذربایجان قرار دارد. واحدهای سنگی شامل فلیش، تراکی آندزیت و آندزیت ائوسن و یک توده کوارتز مونزودیوریت پورفیری جوانتر است. کانی سازی به صورت رگه های کوارتز و کوارتز- باریت رخداده است. پیریت کانی هیپوژن اصلی است و با مقادیری کالکوپیریت، اسفالریت و گالن همراهی می شود. رگه های طلا دار توسط زون های دگرسانی سیلیسی، آرژیلیک پیشرفته، آرژیلیک و پروپیلیتیک احاطه شده اند. داده های میانبارهای سیال کوارتز و اسفالریت مربوط به مرحله کانی سازی، به ترتیب نشانگر دمای همگن شدگی بین 123-298 و 112-218 درجه سانتیگراد و شوری بین 9/1- 8/12 و 9/1- 2/11 درصد وزنیNaCl است. مقادیر δ34S کانی های سولفیدی در دامنه 2/1+ تا 1/1- در هزار قرار دارد. تشکیل آلونیت و کائولینیت در دگرسانی آرژیلیک پیشرفته، کوارتز حفره دار در دگرسانی سیلیسی، همراهی باریت و انیدریت با رگه های کوارتزی و نبود کانی های کربناتی در مسجدداغی شواهدی از ذخیره اپی ترمال سولفید بالاست ؛ اگرچه کانی های سولفید بالای مس (انارژیت و لازونیت) حضور ندارند.
مسجد داغی
طلای اپی ترمال
پورفیری
ارسباران
ایران
2017
10
23
561
586
https://econg.um.ac.ir/article_32907_702b4118e2a9452598dd4d11bfa8fce7.pdf
زمین شناسی اقتصادی
2008-7306
2008-7306
1396
9
2
افق های کانه دار، رخساره های کانسنگ، کانی شناسی، ژئوشیمی و الگوی تشکیل کانسار سولفید توده ای آتشفشان زاد (VMS) باریت- سرب- مس ورندان، جنوب غرب قمصر
فایق
هاشمی
فردین
موسیوند
مهدی
رضائی کهخائی
کانسار باریت- سرب- مس ورندان در جنوب غرب قمصر و درکمان ماگمایی ارومیه- دختر واقع شده است. توالی میزبان کانسار از پایین به بالا شامل سه واحد: 1- واحد توف سیلیسی خاکستری تا سبز، توف برش، توف بلوری و آندزیت، 2- واحد آهک نومولیتی سفید تا خاکستری رنگ، توف آهکی، شیل و مارنو و 3 - واحد توف برش و لیتیک توف بلوری است. کانه زایی در کانسار ورندان بهصورت چهار زیرافق کانه دار و در واحد 1 رخ داده است. پنج رخساره متمایز شده در این کانسار شامل: 1- رگه- رگهچه ای، 2- مجموعه های برشی دهانه ای، 3- توده ای، 4- لایه ای- نواری (تناوب نوارهای غنی از باریت و غنی از گالن) و 5- ژاسپر سرخ رنگ هماتیت دار و رسوبات گرمابی- بروندمی آهن و منگنزدار و سولفیدی هستند. بافت ماده معدنی اغلب شامل توده ای، نیمه توده ای، نواری، لامینه، رگه- رگهچهای و دانه پراکنده است. کانی های اولیه اصلی در ماده معدنی بهترتیب شامل باریت، گالن، کالکوپیریت، پیریت، اسفالریت، تتراهدریت، مگنتیت، پیرولوزیت و بورنیت وکانیهای ثانویه شامل مس طبیعی، کوپریت، کوولیت، دیژنیت، گوتیت، مالاکیت و هماتیت هستند. کانیهای باطله اغلب شامل کلریت، سریسیت، کوارتز و کلسیت هستند. دگرسانی عمده در سنگ دیواره از نوع کلریتی وکوارتز- سریسیتی است. در کانسار ورندان برای تعیین نوع کانسنگ، نسبت مقدار Cu/Zn بهصورت میانگین برای کانسنگ باریتی سولفیدی در زیرافق اول، دوم و سوم بهترتیب برابر80/1، 12/0، 08/11 است که در زیرافق های اول و سوم در محدوده کانسنگ زرد و در زیرافق دوم در محدوده کانسنگ سیاه واقع می شوند. بر اساس بررسیهای انجامشده، بهنظرمی رسد کانسار ورندان در اثر فعالیت های آتشفشانی- بروندمی زیردریایی در یک حوضه کششی درون کمانی بهصورت سولفید توده ای آتشفشان زاد نوع کروکو نهشته شده است.
باریت- سرب- مس
سولفید توده ای آتشفشان زاد
کروکو
ورندان
ژئوشیمی
کانی شناسی
قمصر
2017
10
23
587
616
https://econg.um.ac.ir/article_32936_dd7bc971a2495fabab544362bf37d817.pdf